*Του Πάνου Δανού

Στη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας και ισχυρή συνεισφορά στο ΑΕΠ σε ορίζοντα δεκαετίας μπορεί να οδηγήσουν επενδυτικά σχέδια με θέμα Ενέργεια, Logistics, Τουρισμός, Υποδομές  και Κατασκευές – μεγάλα Ιδιωτικά  Έργα, υποστηρίζει ο διευθύνων σύμβουλος της ΔΑΝΟΣ / BNP Paribas Real Estate, κ. Πάνος Δανός.  

Τα  έργα που οδηγούν τις εξελίξεις είναι  πχ η Μαρίνα της Αγίας Νάπας, το Casino Resort, το Limassol  Del Mar, το 360 στη Λευκωσία, οι Μαρίνες Πάφου και Λάρνακας, η παραχώρηση, σε επενδυτές, εκτάσεων 390.000 τ.μ. στο Αεροδρόμιο Λάρνακας, υποδομές στην Υγεία  και Παιδεία, Νέος Επιβατικός  Σταθμός  Λεμεσού, ενεργειακές υποδομές στη περιοχή Βασιλικού, ο νέος Περιφερειακός Αυτοκινητόδρομος Λευκωσίας κ.ά. 

Η κυπριακή οικονομία, όπως επισημαίνεται, βρίσκεται σε πορεία δυναμικών και διατηρήσιμων ρυθμών ανάπτυξης για τα επόμενα χρόνια και αύξηση της ανταγωνιστικότητα της. 

Η εκτίμηση και ο σχεδιασμός για το 2018 προβλέπει δημόσια έσοδα 7,44 δις, αυξημένα κατά 3,6%, δημόσιες δαπάνες 7,36 δις, αυξημένες κατά 2.9%, οι πρωτογενείς δαπάνες του κρατικού προϋπολογισμού έχουν καθοριστεί 6,3 δις, αυξημένες κατά 150 εκ σε σχέση με τον  προϋπολογισμό του 2017. 

Τα δημόσια έσοδα συνεχίζουν να καταγράφουν ανοδική πορεία, αυξάνονται λόγω της αναθέρμανσης της οικονομικής δραστηριότητας, των ψηλών ρυθμών ανάπτυξης, παρά το γεγονός ότι έχουν μειωθεί σημαντικά οι φορολογίες.  Η μείωση των φορολογιών έχει δώσει επιπρόσθετη ώθηση στην οικονομική δραστηριότητα.

Απαραίτητη προϋπόθεση για να επιταχυνθούν οι θετικές εξελίξεις  είναι η αλλαγή του παλαιού αναπτυξιακού μοντέλου, που πρόκρινε  την κατανάλωση με εφόδιο τον δανεισμό και σε περεταίρω ανάπτυξη με οδηγό τις επενδύσεις και τις εξαγωγές. Ενώ, σχετική συζήτηση βρίσκεται στο επίκεντρο του δημόσιου διαλόγου εδώ και αρκετό καιρό, το πρόβλημα των NPLs  που χρήζει ικανής αντιμετώπισης. 

Το παρών άρθρο εξετάζει μερικά από τα σημαντικότερα επενδυτικά πεδία  που μελετώνται για το άμεσο μέλλον ή βρίσκονται ήδη σε φάση υλοποίησης σε 5 στρατηγικούς τομείς της κυπριακής  οικονομίας: την ενέργεια, τις υπηρεσίες εφοδιαστικής αλυσίδας (logistics), τις  υποδομές, τον τουρισμό και τις κατασκευές. 

Οι προαναφερόμενοι κλάδοι-τονίζεται- παρουσιάζουν-πραγματικό ή και δυνητικό- συγκριτικό πλεονέκτημα για την κυπριακή οικονομία, συμβάλλουν στην αλλαγή του μοντέλου ανάπτυξης, καθώς είναι εξαγωγικοί τομείς ή τομείς που υποκαθιστούν εισαγωγές, και δημιουργούν οικονομίες κλίμακας και φάσματος με άλλες  δραστηριότητες, όπως τις γεωτρήσεις στην ΑΟΖ της Κύπρου.  Παρότι και άλλοι τομείς μπορούν να αποτελέσουν μέρος του νέου προτύπου εξειδίκευσης  (πχ. μεταποίηση), οι συγκεκριμένοι πέντε  κλάδοι έχουν ήδη προσελκύσει το ενδιαφέρον επενδυτών, είτε διερευνητικό είτε υλοποιημένο.

Υπό την προϋπόθεση της περεταίρω βελτίωσης της εμπιστοσύνης στην οικονομική πολιτική και της μείωσης της πολιτικής αβεβαιότητας (εθνικό πρόβλημα),  αυτό το ενδιαφέρον μπορεί να μεταφραστεί σε σημαντικού μεγέθους νέες άμεσες επενδύσεις που θα βελτιώσουν ακόμα περισσότερο το οικονομικό τοπίο.

Όμως, η σύνθεση των επενδύσεων πρέπει να αλλάξει με ενίσχυση των επενδύσεων σε εξοπλισμό, υποδομές και έρευνα & ανάπτυξη, οι οποίες έχουν μεγαλύτερη πολλαπλασιαστική επίπτωση στο ΑΕΠ και είναι απαραίτητες για την στροφή προς την οικονομία της γνώσης.

Συνολικά, απαιτείται διατηρήσιμη αύξηση όλων των συνιστωσών των επενδύσεων, κατ' ελάχιστον στα επίπεδα του μέσου όρου της Ευρωζώνης ως ποσοστό του ΑΕΠ.

Τα έργα που αναφέρθηκαν  σε αυτό το άρθρο  μπορούν να συμβάλουν σημαντικά στην επίτευξη, τόσο του ποσοτικού, όσο και του ποιοτικού στόχου. Πρώτον, πρόκειται για έργα μεγάλης κλίμακας. Δεύτερον, δεδομένου του στρατηγικού χαρακτήρα και της μεγάλης παραγωγικής τους δυναμικής, οι επενδύσεις αυτές έχουν μακροπρόθεσμα μεγάλη πολλαπλασιαστική επίδραση στο ΑΕΠ.

Όσον αφορά τον κλάδο της ενέργειας, η στρατηγική γεωγραφική θέση της χώρας, η διαθεσιμότητα ανανεώσιμων και ορυκτών πηγών και οι ανακαλύψεις πεδίων φυσικού αερίου στην  Μεσόγειο δημιουργούν σημαντικές επενδυτικές ευκαιρίες. Η ενέργεια αποτελεί στρατηγικό καταλύτη για τις μακροπρόθεσμες προοπτικές της οικονομίας καθόσον συνδέεται με μεγάλα επενδυτικά έργα υποδομής (αγωγοί, λιμένες, μονάδες παραγωγής ενέργειας, εγκαταστάσεις αποθήκευσης), έχει ζωτική συμβολή στο κόστος της παραγωγής και δημιουργεί θετικές οικονομίες κλίμακας και φάσματος για άλλους τομείς.

Τα logistics συνεισφέρουν σε μεγαλύτερη δυναμική για την Κύπρο, κυρίως λόγω της γεωγραφικής θέσης της χώρας ως διαμετακομιστικού κόμβου μεταξύ Ευρώπης και Μέση Ανατολής.

Ο τουρισμός αποτελεί ήδη έναν σημαντικό κλάδο, με μερίδιο 11% στο ΑΕΠ, μεγάλες δευτερογενείς διαχύσεις, και είναι κλάδος εξ ορισμού εξωστρεφής. Λόγω των ιδιαίτερων φυσικών και πολιτιστικών χαρακτηριστικών της Κύπρου το "ήλιος και παραλία" είναι το κυρίαρχο τουριστικό μοντέλο. Ως συνέπεια, ο κλάδος εμφανίζει υψηλή εποχική και γεωγραφική συγκέντρωση.

Τα τελευταία χρόνια, σημειώθηκε σημαντική αύξηση των αφίξεων, βελτίωση της ανταγωνιστικότητας τιμών και αναβάθμιση των ξενοδοχειακών υποδομών. Ωστόσο, εξακολουθούν να υπάρχουν σοβαρές προκλήσεις, όπως η έλλειψη εξειδικευμένου προσωπικού, υψηλές επισφάλειες για ορισμένα ξενοδοχεία, ελλείψεις στον χωροταξικό σχεδιασμό, το νομικό πλαίσιο, τους κανόνες που διέπουν τις άμεσες ξένες επενδύσεις και την τεχνολογική καινοτομία - ετοιμότητα. 

Τέλος, όσον αφορά την κτηματαγορά, ένα πρόσφατο φαινόμενο, αποτελεί το γεγονός ότι Ρώσοι, Κινέζοι και Άραβες επενδυτές αναπτύσσουν επιχειρηματικές δραστηριότητες στον τομέα των ακινήτων στην Κύπρο, αγοράζοντας οικόπεδα στα οποία ανεγείρουν διαμερίσματα τα οποία στη συνέχεια πωλούν σε ντόπιους, αλλά και σε αγοραστές από τις χώρες τους.

Panos Danos BSc FRICS CEnv VRS  IPF 

www.danos-group.com