Του Γλαύκου Κωνσταντινίδη*

Οι τελευταίες εξελίξεις στο θέμα της Αμμοχώστου έδειξαν, μεταξύ των άλλων, πόσο απροετοίμαστοι είμαστε για οποιαδήποτε πρωτοβουλία. Η κινητοποίησή μας περιστράφηκε γύρω από συγκεντρώσεις και διαμαρτυρίες στον δρόμο που, ενώ έχουν τη σημασία τους, δεν οδηγούν πουθενά. Έγιναν ή γίνονται οποιεσδήποτε έμπρακτες πρωτοβουλίες ή έστω κάποια πρώτα βήματα πρωτοβουλίας που να δημιουργούν τις προϋποθέσεις επανεγκατάστασης στα Βαρώσια;

Οι παραστάσεις σε διπλωματικό επίπεδο είναι μεν αναγκαίες, αλλά τόσα χρόνια μετά την εισβολή και κατοχή αντιμετωπίζονται με τη γνωστή και απαιτούμενη ευγένεια χωρίς άμεση δράση. Όλοι οι ξένοι, διπλωμάτες και άλλοι, ξέρουν και αναγνωρίζουν το δίκαιό μας, ξέρουν επίσης και την ιστορία του Κυπριακού, που δυστυχώς προσφέρει και μια μόνιμη ουρά στο επιχείρημα της εισβολής και κατοχής. 

Παράλληλα με τις όποιες διπλωματικές ενέργειες, οι πρωτοβουλίες που πρέπει να αναλάβουμε για την Αμμόχωστο θα πρέπει να είναι τα πρώτα βήματα για την ανοικοδόμηση της περιοχής των Βαρωσίων. Χωρίς ανοικοδόμηση πώς μπορεί να γίνει η επιστροφή; Η ανοικοδόμηση της περίκλειστης περιοχής της Αμμοχώστου θα ήταν μια σημαντική πρωτοβουλία, αλλά χρειάζεται να δούμε τι ακριβώς σημαίνει, πώς μπορεί να γίνει και με ποια στηρίγματα. Πρέπει να πω εδώ ότι η καλύτερη άμυνα απέναντι στην Τουρκία είναι η συνεργασία με τους Τ/κ. Δεν μπορούμε να νικήσουμε την Τουρκία, μπορούμε όμως να κερδίσουμε τους Τ/κ. Εξάλλου, η περίκλειστη περιοχή των Βαρωσίων περιτριγυρίζεται τώρα από την ανεπτυγμένη και κατοικημένη Αμμόχωστο και προφανώς η ανοικοδόμησή της δεν σημαίνει μόνο την επιστροφή στο 1973, αλλά και την επανασύνδεσή της με το σήμερα. 

Υπάρχει άμεση ανάγκη ετοιμασίας ενός Πολεοδομικού Σχεδίου, τύπου περιγράμματος στο παρόν στάδιο, που θα εξυπηρετήσει τρεις πολύ σημαντικούς στόχους: Πρώτο, θα ασχοληθεί με τα πιο «μαλακά» θέματα του σχεδιασμού, των δυνατοτήτων και των επιλογών της ανοικοδόμησης, σε σύγκριση με τα «σκληρά» των κατασκευαστικών εργασιών, των κατεδαφίσεων, των συμβολαίων των εργοληπτικών εταιρειών, των επενδύσεων, των φορέων υλοποίησης έργων κ.λπ. που θα ακολουθήσουν. Δεύτερο, θα δώσει τις απαραίτητες πολεοδομικές κατευθύνσεις και επιλογές σχεδιασμού της ανάπτυξης και ανοικοδόμησης, των πολεοδομικών ζωνών, της πυκνότητας της ανάπτυξης, της προστασίας της παραλίας και των τρόπων σύνδεσης των Βαρωσίων με τη νέα μετα-1974 ανάπτυξη και την παλιά πόλη. Τρίτο, θα εμπλέξει Ε/κ και Τ/κ πολεοδόμους για ουσιαστική συνεργασία για το μέλλον της πόλης. 

Η περίκλειστη περιοχή των Βαρωσίων είναι σήμερα μόνο ένα τμήμα της ευρύτερης αναπτυσσόμενης Αμμοχώστου και επομένως η ανοικοδόμηση των Βαρωσίων πρέπει να λάβει υπόψη και το σημερινό κτιστό περιβάλλον. Αν το Πολεοδομικό Περίγραμμα γίνει μονόπλευρα, το αποτέλεσμα θα έχει ασφαλώς τη σημασία του, αλλά πολύ μικρότερη εφόσον δεν θα υπάρχει επαρκής ενημέρωση για την ανεπτυγμένη από τους Τ/κ περιβάλλουσα περιοχή, κυρίως όμως θα αντιπαραβληθεί σε κάποιο στάδιο με αυτό που τυχόν θα ετοιμάσουν οι Τ/κ για την περιοχή στην οποία σήμερα ζουν. Η προσπάθεια πρέπει να είναι δικοινοτική τόσο για τον εμπλουτισμό της ποιότητας του Σχεδίου όσο και για τη δημιουργία εμπειρίας συνεννόησης και εμπιστοσύνης για τη μετέπειτα προώθηση και αντιμετώπιση των πιο «σκληρών» εργασιών της ανοικοδόμησης. Η δικοινοτική συνεργασία θα φέρει πιο κοντά τις δυο κοινότητες και θα συμβάλει στην έκφραση μιας κυπριακής πρότασης για την Αμμόχωστο του σήμερα. Το Σχέδιο πρέπει να λάβει υπόψη και να εκφράζει τις πιο κάτω κύριες αρχές σχεδιασμού:

  • • Την εκτίμηση του πληθυσμού που θα εγκατασταθεί στην Αμμόχωστο και τις περιοχές που θα καλύψει το Σχέδιο. 
  • • Τις προβλέψεις για τη σχέση της σήμερα περίκλειστης περιοχής με τη νέα ανάπτυξη που δημιουργήθηκε μετά το 1974 και την πολιτιστικά πλούσια παλιά πόλη. 
  • • Την ιεράρχηση των ευκαιριών και επιλογών σχεδιασμού, των κατευθύνσεων ανάπτυξης και προστασίας, των εναλλακτικών λύσεων δόμησης και προστασίας της παραλίας, του ίδιου του παράκτιου τοπίου και της παλιάς πόλης και των μνημείων της.
  • • Τη σύνδεση της οικονομίας της πόλης με τη δόμηση της πόλης και την αξιολόγηση της σημασίας του παράκτιου και πολιτιστικού τουρισμού, του αστικού κέντρου, της διακίνησης και των οικιστικών περιοχών. 
  • • Τη συνέργεια που θα πρέπει να υπάρχει ανάμεσα στο κοινωνικό και περιβαλλοντικό όραμα της ανοικοδόμησης και στο οικονομικό και επιχειρηματικό μοντέλο επενδύσεων για την πόλη, όπως και σκέψεις για τον φορέα εφαρμογής δράσεων. 
  • • Την αντίληψη και σεβασμό των αναμνήσεων και προσδοκιών των ανθρώπων που θα επιστρέψουν και της ανάγκης για διάλογο. 

Θα ετοιμαστεί ένα Πολεοδομικό Περίγραμμα για διάφορες χρήσεις και στόχους. Πέρα από την πολεοδομική του ουσία, θα προβάλει την ετοιμότητα της ε/κ πλευράς για επιστροφή στην Αμμόχωστο. Η Τουρκία μας ενοχλεί συνεχώς, εμείς δεν έχουμε δυνατότητες ανάλογης αντίδρασης. Δεν έχουμε τη δύναμη. Έχουμε όμως την ωριμότητα και τη διάθεση να συνεργαστούμε με τους Τ/κ, με τους δικούς μας ανθρώπους, για να δημιουργήσουμε τη δική μας κυπριακή απάντηση για την Αμμόχωστο σε αυτούς που τη χρειάζονται. 

*Πολεοδόμος