Του Τάσου Γιασεμίδη*

To 2019 ήταν ακόμη μια επιτυχημένη χρονιά για τον τομέα των ακινήτων, κυρίως λόγω της μεγάλης ζήτησης από το εξωτερικό το πρώτο εξάμηνο του χρόνου. Η ζήτηση αυτή ατόνησε στο δεύτερο μισό, προκαλώντας προβληματισμό στους επαγγελματίες του κλάδου.

Ο τομέας των ακινήτων χαρακτηρίζεται από κυκλικότητα, όπως άλλωστε και η οικονομία στο σύνολό της, με περιόδους αύξησης της ζήτησης των ακινήτων και αύξησης των τιμών και περιόδους διόρθωσης. Σημειώνεται ότι όσο πιο ορθολογιστική είναι η αύξηση στη ζήτηση, δηλαδή να μην είναι αποτέλεσμα ευκαιριακών συνθηκών, τόσο πιο εύκολη είναι η απορρόφηση των κραδασμών από πιθανή διόρθωση.

Ένα στοιχείο που θα πρέπει να αναλυθεί σε περίπτωση διόρθωσης της αγοράς, είναι το πόσο ανθεκτικές είναι οι εταιρείες του τομέα αλλά και η Κύπρος γενικότερα. Αν δηλαδή η σημαντική ενίσχυση του τομέα τα τελευταία χρόνια οδήγησε σε απομόχλευση των εταιρειών σε τέτοιο σημείο, που να μπορούν να απορροφήσουν ενδεχόμενους κραδασμούς. 

Μια άλλη ερώτηση που καλούνται να απαντήσουν οι φορείς του τομέα αλλά και της οικονομίας γενικότερα, είναι το πόσο έτοιμοι είμαστε ως οικονομία να αντιμετωπίσουμε τις προκλήσεις του εξωτερικού περιβάλλοντος όπως ο εμπορικός πόλεμος (ο οποίος θα έχει υφεσιογόνες συνέπειες) ή μια ενδεχόμενη ευρωπαϊκή κρίση.

Θα πρέπει να τονιστεί ότι οι τομείς των ακινήτων και των κατασκευών αποτελούσαν παραδοσιακά σημαντικούς ρυθμιστές του ΑΕΠ της χώρας και της οικονομίας γενικότερα, εφόσον απορροφούν σημαντικό μέρος του εργατικού δυναμικού, κυρίως σε περιόδους ανάκαμψης. Επιπλέον, οι σημαντικές εισπράξεις του κράτους μέσα από τους έμμεσους φόρους οδηγούν σε πλεονάσματα, οπόταν και η Κυβέρνηση θα πρέπει να προχωρήσει στις δικές της αναλύσεις «ευαισθησίας», ώστε να αξιολογηθούν ενδεχόμενες συνέπειες από πιθανή επιβράδυνση του τομέα.

Η σημαντική κινητικότητα που παρουσίασε ο τομέας των ακινήτων το πρώτο εξάμηνο του 2019 συνδυάζεται από το γεγονός ότι αρκετοί επενδυτές προχώρησαν σε αγορές ακινήτων για σκοπούς πολιτογράφησης (για να προλάβουν τις αλλαγές στο πρόγραμμα, οι οποίες υιοθετήθηκαν στις 15 Μαΐου). Πέραν από τα κίνητρα που έχουν δοθεί, θετικά προς την αγορά δρουν η αύξηση στα δάνεια που παρέχονται από τα τραπεζικά ιδρύματα και η βελτίωση του οικονομικού κλίματος.

Στα θετικά καταγράφεται το γεγονός ότι δεν έχουν παραχωρηθεί δάνεια με τον τρόπο που παραχωρούνταν πριν το 2013, ενώ στην αντίθετη πλευρά, πολλοί οργανισμοί που δραστηριοποιούνται στον τομέα και δεν έχουν επιλέξει την ανταλλαγή χρέους έναντι ακινήτων, παραμένουν υπερδανεισμένοι και ευάλωτοι σε μια πιθανή κρίση.

Σημαντικό ρόλο στην αγορά αναμένεται να διαδραματίσουν και οι εταιρείες οι οποίες έχουν αγοράσει δάνεια από χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, εφόσον σταδιακά άρχισαν τη διαχείριση των συγκεκριμένων δανείων με ανακτήσεις και πωλήσεις ακινήτων. Σημειώνεται ότι πολύ δύσκολα τέτοιες εταιρείες δέχονται αναδιαρθρώσεις, εφόσον προσανατολίζονται είτε στην εξόφληση του δανείου με έκπτωση μέσω άλλων πηγών, είτε στην πώληση των υποθηκών για ανάκτηση του ποσού που οφείλεται. 

Η πορεία του τομέα και οι συνέπειες των κινήτρων που έχουν παραχωρηθεί θα πρέπει να εξετάζονται ανά τακτά χρονικά διαστήματα ώστε να διασφαλιστεί η σταθερή και βιώσιμη ανάκαμψη του τομέα, καθώς και οι επενδύσεις όσων εμπιστεύτηκαν την κτηματαγορά της Κύπρου. Σωστά η Κυβέρνηση προχωρεί στην εκπόνηση μελέτης για να διαφανεί ο αντίκτυπος του προγράμματος πολιτογράφησης στην πορεία της οικονομίας, ώστε η όλη διαχείριση να τύχει καλύτερου σχεδιασμού.

Επιπλέον, θα πρέπει να διαχωριστεί η αγορά σε τομείς και να αναλυθεί η πορεία του καθενός ξεχωριστά, αλλά και να αναλυθούν διάφορα σενάρια, με πρώτο την ενδεχόμενη μείωση της εξωγενούς ζήτησης. Υπάρχει σημαντική αύξηση στη ζήτηση πολυτελών ακινήτων ενώ και η δευτερογενής αγορά ενισχύεται (για την απόκτηση υπηκοότητας κάποιοι επενδυτές αγοράζουν δύο ή παραπάνω ακίνητα από τη δευτερογενή αγορά αντί για ένα ακίνητο πολυτελείας).

Το 2020 είναι σημαντικό τόσο για τον συγκεκριμένο τομέα αλλά και την οικονομία γενικότερα, εφόσον μεγάλη πρόκληση παραμένει η διατήρηση των βιώσιμων θετικών ρυθμών ανάπτυξης, ειδικά σε ένα δύσκολο και μεταβαλλόμενο εξωτερικό περιβάλλον. Την ίδια στιγμή, η αναγκαιότητα για προώθηση μεταρρυθμίσεων γίνεται πιο έντονη, εφόσον η διατήρηση ενός ανταγωνιστικού μοντέλου, φιλικό προς τους επιχειρηματίες, τους επενδυτές και τους πολίτες, αποτελούν προϋπόθεση για ενίσχυση της οικονομίας της χώρας. 

*Διοικητικός Σύμβουλος, KPMG Limited, 22 209 000, Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.  

Οι απόψεις και γνώμες που διατυπώνονται στο παρόν είναι αυτές του συγγραφέα και δεν εκπροσωπούν κατ’ ανάγκη τις απόψεις και γνώμες της KPMG International ή Οίκων μελών της KPMG. Η επωνυμία της KPMG και το λογότυπο της KPMG είναι εγγεγραμμένα εμπορικά σήματα της KPMG International Cooperative, ελβετικού οργανισμού.