Του Ανδρέα Α. Ανδρέου*

Κάποτε αποτελούσε ένα στοιχείο κοινωνικής και οικονομικής καταξίωσης. Αφού αποκτούσαμε την κύρια κατοικία μας, στοχεύαμε και σε ένα εξοχικό. Ο συλλογισμός που συνήθως ακολουθούσαμε ήταν ο ακόλουθος: Αφού πάμε που πάμε πολυήμερες διακοπές τα καλοκαίρια, γιατί να μην αποκτήσουμε το δικό μας εξοχικό για να μη χαλάμε τόσα λεφτά στα ξενοδοχεία και να μην έχουμε ανάγκη κανένα; Το εξοχικό ήταν συνήθως συνυφασμένο με τη θάλασσα, καθώς το βουνό αποτελούσε μια δεύτερη επιλογή - κυρίως κάποιες μέρες κοντά στον Δεκαπενταύγουστο, το Πάσχα και τα Χριστούγεννα, που είναι πιο παραδοσιακά θρησκευτικές γιορτές και “ο αέρας του βουνού μυρίζει καλύτερα”. Με αυτόν τον απλό συλλογισμό αναπτύχθηκε κατά τη διάρκεια των ‘80s και των ‘90s η αγορά εξοχικών κατοικιών στον Πρωταρά, στην Αγία Νάπα και αλλού. Η κύρια πηγή ντόπιων που προέβαιναν σε μια τέτοια επένδυση ήταν οι Λευκωσιάτες (όντας χωρίς “δική” τους θάλασσα), οι οποίοι έδειξαν πολύ νωρίς πως προτιμούσαν την ελεύθερη περιοχή της Αμμοχώστου. Από τις αρχές της δεκαετίας του 2000 οι Λευκωσιάτες τοποθέτησαν και τη Λάρνακα στον χάρτη των επιλογών τους, ενώ κάποια χρόνια αργότερα άρχισε να τους ελκύει και η Λεμεσός και σε κάποιο μικρότερο βαθμό η Πάφος. Την τελευταία την επέλεγαν συνήθως αυτοί που είχαν κάποιου είδους δεσμούς με την πόλη και επαρχία. Ήταν όμως αυτή η επενδυτική κίνηση μια καλή επιλογή ή μήπως όχι;

Διάφορες οπτικές

Υπάρχουν πολλές οπτικές γωνίες για να εξεταστεί αυτή η απορία. Από μιαν άποψη, σε κάποια άτομα ο πιο πάνω απλός συλλογισμός τούς βγήκε. Για παράδειγμα, αν ένας καθηγητής ή ένας αστυνόμος ή ένας τραπεζικός που είχαν σταθερό και σίγουρο μισθό στα τέλη της δεκαετίας του 1980 προέβαιναν σε αγορά ενός διαμερίσματος των δύο υπνοδωματίων στον Πρωταρά προς 8.000 - 15.000 λίρες (τότε), ίσως αυτοί σήμερα να νιώθουν δικαιωμένοι για την επιλογή τους. Λέω “ίσως” επειδή μπορεί στην πορεία το συγκρότημα στο οποίο αγόρασαν να αποδείχτηκε τόσο κακής ποιοτικής στάθμης, που σήμερα να είναι ένα ερείπιο. Στην πορεία, όμως, με τον έναν ή τον άλλον τρόπο μάλλον έβγαλαν τα λεφτά τους.

Ξένη χαρά

Άτομα όμως που αγόρασαν πολύ αργότερα σε δεκαπλάσιες από τις πιο πάνω τιμές, μάλλον δεν νιώθουν και πολύ άνετα σήμερα για την επιλογή τους. Η πτώση τιμών που σημειώθηκε από το 2009 και μετά, σε σχέση με το ύψος των δανείων που έχουν σήμερα, καθιστά την επένδυση δυσβάσταχτη. Αλλά πέραν του καθαρά οικονομικού, ας δούμε το καθαρά πρακτικό του θέματος. Είναι αυτοί που λένε πως ένα εξοχικό είναι ξένη χαρά. Και αυτή η αντίληψη έχει τη λογική της. Έχετε ένα εξοχικό, το οποίο τον περισσότερο χρόνο είναι κλειστό. Πάτε ένα Σαββατοκύριακο. Θα σπαταλήσετε κάποιες ώρες να το καθαρίσετε για να το φέρετε σε κάποιο λογαριασμό και μετά θα έρθουν οι φίλοι σας για επίσκεψη και να τους φιλοξενήσετε. Αυτοί θα περάσουν κάποιες ώρες ενδεχομένως πολύ ωραία, αλλά όταν φύγουν, εσείς θα πρέπει να ξανακαθαρίσετε και εξουθενωμένοι να προσπαθήσετε να “απολαύσετε” τις ώρες που απομένουν πριν επιστρέψετε στη βάση σας. Αλλά και ξένη χαρά να μην είναι, πάλι το καθάρισμα, στήσιμο, ξεστήσιμο, κλείσιμο για ολιγοήμερες διακοπές μπορεί να αποτελεί αποκρουστικό παράγοντα, που τελικά σας κάνει να μετανιώνετε την ώρα που το αγοράσατε.

Τα άλλα έξοδα

Στη σημερινή εποχή και στα νέα δεδομένα της Κύπρου, έχετε επιπλέον ένα σωρό από έξοδα να ανησυχείτε. Δημοτικά τέλη, φόρος σκυβάλων, αποχετευτικά τέλη, δημοτικός φόρος ακίνητης ιδιοκτησίας, ηλεκτρισμός, υδατοπρομήθεια κλπ. Επιπλέον αν είστε σωστοί έναντι των υποχρεώσεών σας θα πρέπει να πληρώνετε κοινόχρηστα, πάγιο ταμείο συντήρησης, και ασφαλιστική κάλυψη. Αν έχετε κήπο και πισίνα, τα έξοδα είναι πολλαπλάσια. Όλα αυτά ανέρχονται σε κάποιες εκατοντάδες, αν όχι χιλιάδες, ευρώ ετησίως, μόνο και μόνο για να λέτε πως έχετε εξοχικό. Αν λοιπόν αγοράζοντας ένα εξοχικό, σκοπός σας είναι να το έχετε κλειστό και να το ανοίγετε εκείνες τις λίγες φορές που θα το χρησιμοποιήσετε εσείς, ίσως τελικά η ιδέα να μην είναι η καλύτερη επενδυτική κίνηση που μπορείτε να κάνετε. Με τόση δέσμευση κεφαλαίων που απαιτείται, μπορείτε εναλλακτικά να αποφασίζετε κάθε φορά και έναν εναλλακτικό τόπο να επισκεφτείτε για διακοπές, τόσο στην Κύπρο όσο και στο εξωτερικό, να γνωρίσετε έτσι νέους τόπους, νέες κουλτούρες και να “ανοίξει το μάτι σας”. Αλήθεια, πόσα χρόνια διακοπές μπορείτε να αγοράσετε και πού, με -ας πούμε- 100.000 ευρώ εφάπαξ αγορά εξοχικού, αρκετές χιλιάδες τόκων και 1.000 ευρώ ετήσιο κόστος γενικής συντήρησής του για 20 χρόνια; Ο καθένας ας δώσει την απάντησή του.

Ενοικίαση

Αν όμως είστε διατεθειμένοι να προσφέρετε το εξοχικό σας προς ενοικίαση σε τρίτους, τότε το πράγμα μπορεί να είναι εντελώς διαφορετικό. Αν το προσφέρετε μακροπρόθεσμα -ας πούμε σε ετήσια βάση- τότε καλύπτετε τα έξοδα ετήσιας συντήρησής του και σας μένουν αρκετά χρήματα για να σας ενισχύουν οικονομικά ή/ και να καλύπτουν τις δόσεις του δανείου που χρηματοδότησε την αγορά του. Χρειάζεστε φυσικά τον αξιόπιστο ενοικιαστή, τον καλοπληρωτή που θα προσέχει την ιδιοκτησία σας αποφεύγοντας τη δημιουργία ζημιών. Δύσκολο εγχείρημα, αλλά όχι ακατόρθωτο. Φυσικά αυτή η επιλογή σάς αφήνει και χωρίς εξοχικό. Υπάρχει και η επιλογή της βραχυπρόθεσμης διάθεσης του εξοχικού σας. Αυτό απαιτεί μεγαλύτερη οργάνωση, σαφέστατα πιο πολύ τρέξιμο, αλλά το οικονομικό σας όφελος με σωστή διαχείριση είναι πολύ πιο υψηλό. Είναι πολύ πιθανό σε μια καλοκαιρινή σεζόν να εισπράττετε περισσότερα απ' όσα αν το ενοικιάζατε σε ετήσια βάση. Πελάτες σας θα είναι άτομα τα οποία επιθυμούν να κάνουν διακοπές στην περιοχή σας, αλλά δεν επιθυμούν να χαλάσουν πολλαπλάσια λεφτά για να την αράξουν σε ξενοδοχείο ή/ και δεν τους βολεύει το ξενοδοχείο. Για παράδειγμα, μια τετραμελής οικογένεια θα πρέπει να βολευτεί σε σουίτα ή δύο κανονικά δωμάτια σε ξενοδοχείο πληρώνοντας μερικές εκατοντάδες ευρώ ημερησίως, ενώ μπορεί να βολευτεί σε ένα δυάρι διαμέρισμα πληρώνοντας τα μισά λεφτά. Επιπλέον μπορείτε κι εσείς να το χρησιμοποιείτε όταν αποφασίσετε και είναι διαθέσιμο. Γι’ αυτό μια τέτοια επενδυτική κίνηση χρειάζεται αρκετή μελέτη πριν πραγματοποιηθεί.

*MRICS, CEO APS Andreou Property Strategy - Chartered Surveyors